« powrót
czwartek, 22 grudnia 2011 r.
KOMUNIKAT OBPON.ORG: PROJEKT Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju – Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, który zawiera również propozycje zmiany w systemie wsparcia zatrudnienia osób niepełnosprawnych
Zarząd Organizacji OBPON.ORG informuje, iż w poniższym dokumencie w Tomie II od strony 169 do 172 zostały zawarte propozycje wzrostu aktywności społecznej (dostęp do usług) i zawodowej (otwarty rynek pracy) osób niepełnosprawnych. Jako Organizacja OBPON.ORG - w najbliższym czasie przedstawimy do projektu swoje uwagi i propozycje. Jednocześnie już dzisiaj prosimy naszych członków jak i pozostałych pracodawców o zgłaszanie swoich uwag do niniejszego dokumentu i propozycji w nich zawartych. Uwagi prosimy o przesyłanie na nasz adres mailowy: biuro@obpon.org
Zarząd OBPON.ORG
3.4 Wzrost aktywności społecznej (dostęp do usług) i zawodowej (otwarty rynek pracy) osób niepełnosprawnych
Osoby niepełnosprawne w Polsce w mniejszym niż w innych krajach stopniu uczestniczą w rynku pracy. Są również tą grupą społeczną, której potencjał nie jest wykorzystywany. Wpływa na to źle funkcjonujący system edukacyjny, słabo przygotowujący do znalezienia swojego miejsca na rynku pracy oraz niewystarczający dostęp do rehabilitacji dla osób dorosłych. Wzrost poziomu zatrudnienia niepełnosprawnych, po zwiększeniu ich średniego poziomu wykształcenia i wyposażenia w praktyczne umiejętności przydatne na otwartym rynku pracy, musi zakładać stopniowe odchodzenie od systemu opartego na zakładach pracy chronionej oraz PFRON finansowanego z kar nakładanych na pracodawców nie zatrudniających osób niepełnosprawnych.
Przejście od edukacji do zatrudnienia jest szczególnie trudne dla osób z dysfunkcjami, przede wszystkim niepełnosprawnych. Obecny system edukacji w większości przypadków przygotowuje dzieci i młodzież z niepełnosprawnością do funkcjonowania w dorosłym życiu jako pracowników zakładów pracy chronionej. Konieczne jest więc stopniowe odchodzenie od szkół specjalnych w kierunku integracji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w powszechnym systemie kształcenia. System szkół specjalnych powinien zostać ograniczony tylko do tych przypadków, które ze względu na typ niepełnosprawności nie poradziłyby sobie w systemie powszechnym. Wprowadzanie dzieci z niepełnosprawnością (szczególnie w stopniu umiarkowanym do systemu powszechnego) należy jednak realizować stopniowo, tak aby nie zdestabilizować podstawowych funkcji szkół. Ważne jest tu również orzecznictwo oraz system wsparcia dla rodzin.
W przypadku młodzieży z niepełnosprawnością, która zakończyła edukację w większości przypadków kluczowe nie są transfery finansowe, ale dostęp do usług publicznych bez dyskryminacji czy stygmatyzacji. W wielu przypadkach transfery, których celem jest wsparcie kształcenia i podejmowania pierwszego zatrudnienia przez osoby niepełnosprawne nie są wydatkowane w odpowiedni sposób i służą wspieraniu całego gospodarstwa domowego. O wiele bardziej efektywne będzie więc skierowanie tego typu środków na zapewnienie osobom niepełnosprawnym dostępu do wysokiej jakości usług publicznych oraz systemu kształcenia ustawicznego dla niepełnosprawnych pozwalających na nabywanie pożądanych na rynku pracy kwalifikacji. W żaden sposób nie oznacza to ograniczenia tych transferów społecznych, których celem jest pokrywanie zwiększonych kosztów wynikających z niepełnosprawności jednego czy kilku członków gospodarstwa domowego. Podobnie jak w innych przypadkach świadczenia powinny mieć charakter stymulujący do zmiany sytuacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Działania takie muszą być jednak prowadzone w
rozwagą, tak aby nie pogarszać i tak trudnej sytuacji osób niepełnosprawnych, które ze względu na typ czy zakres ograniczeń nie będą miały, przy obecnej wiedzy medycznej, szansy na znalezienie zatrudnienia.
W początkowym okresie, w latach 2010-2015 nastąpić powinno przygotowanie systemu powszechnego do integracji w jego ramach większej liczby dzieci niepełnosprawnych. Oznacza to konieczność inwestycji infrastrukturalnych (ograniczanie barier architektonicznych) oraz w kapitał ludzki (kwalifikacje nauczycieli oraz kształcenie edukatorów, logopedów, rehabilitantów itp.).
Następnie konieczne jest rozpoczęcie procesu odchodzenia od szkół specjalnych. Po roku 2015 z powodu zmniejszenia liczby dzieci w szkołach podstawowych i średnich pojawi się szansa przeprowadzania zmian przy nie zwiększaniu środków z budżetów samorządów. W latach tych konieczne jest wypracowanie nowych programów szkolnych pozwalających lepiej odnajdować się na
rynku pracy. W tym czasie konieczne będą również zmiany w zakresie tzw. zwiększonej subwencji oświatowej na kształcenie dzieci niepełnosprawnych, tak aby była ona przypisana do konkretnego dziecka.
Rok 2020 powinien oznaczać koniec przechodzenia od szkół specjalnych do szkół powszechnych. Jednocześnie do szkół specjalnych powinny być kierowane tylko dzieci o stopniu niepełnosprawności uniemożliwiającej kształcenie w szkołach publicznych. Pozytywne efekty dotyczące edukacji osób niepełnosprawnych na poziomie szkolnictwa podstawowego i średniego powinny pozwolić po roku 2020, na zdecydowane zwiększenie odsetka studentów z niepełnosprawnością. Uczelnie wyższe powinny być przygotowane na sukcesywny wzrost liczby kandydatów z różnymi typami niepełnosprawności.
W obecnym systemie nie ma praktycznych możliwości wzrostu zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zakładach pracy chronionej. Wynika to ze specyfiki PFRON oraz obowiązującej legislacji, regulującej zakres wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych w ZPCh. Ze względu na ograniczone środki PFRON, nie jest w stanie wspierać zdecydowanie większej niż obecnie liczby osób zatrudnianych w ZPCh. Co ciekawe, wzrost zatrudnienia na otwartym rynku pracy osób niepełnosprawnych prowadzi do zmniejszania kar i ogranicza budżet PFRON, co z kolei wpływa na zakres wsparcia udzielanego osobom niepełnosprawnym.
Nowy system powinien zostać wprowadzony po roku 2020, kiedy to wystąpią pozytywne efekty zmian w systemie kształcenia oraz zakładanej poprawy w dostępie do rehabilitacji. W systemie docelowym większość osób niepełnosprawnych byłaby zatrudniona na otwartym rynku pracy, zwiększając bazę podatkową (wpływy do budżetu państwa). Zakłady pracy chronionej natomiast, realizowałyby usługę społeczną polegającą z jednej strony na zatrudnianiu niepełnosprawnych, którzy z powodu deficytów nie są w stanie pracować na otwartym rynku pracy, z drugiej natomiast na przygotowywaniu do wejścia lub powrotu na rynek pracy osób z deficytami. Stymulowanie pracodawców powinno polegać na ograniczeniu ryzyka zatrudniania osób niepełnosprawnych poprzez usunięcie z prawa pracy stygmatyzacji dotyczącej np. godzin pracy czy wymiaru urlopu oraz na pokrywaniu kosztów inwestycji w specjalne dostosowane miejsca pracy. Nie ma tutaj potrzeby wprowadzania specjalnych ulg podatkowych czy innych instrumentów wsparcia. Działania powinny być skierowane na usuwanie przyczyn (deficytów), z powodu których osoba niepełnosprawna jest uważana za gorszego lub droższego pracownika.
Scenariusz wzrostu stopy zatrudnienia osób niepełnosprawnych zakłada, iż pierwszym okresie do roku 2020 wzrost ten będzie ograniczony. Stopa zatrudnienia zacznie rosnąc dopiero po roku 2020 kiedy to ujawnią się pozytywne efekty działań jakie zostaną przeprowadzone w latach 2010-2020.
W pierwszym okresie do roku 2020 wzrost stopy zatrudnienia niepełnosprawnych będzie bliski obecnym trendom. Istotne przyspieszenie nastąpi dopiero po roku 2020 kiedy to ujawnią się pozytywne efekty podjętych działań.
Po roku 2020, w zależności od sytuacji budżetowej oraz poziomu oszczędności uzyskanych w wyniku racjonalizacji wydatków na politykę społeczną wskazane byłoby odejście od obecnego modelu finansowania systemu wspierania zatrudnienia oraz rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Finansowanie z kar nakładanych na pracodawców powinno być sukcesywnie zastępowane przez finansowanie z innych źródeł jak np. Fundusz Pracy (spadek bezrobocia i wzrost stopy zatrudnienia powinien przynieść tutaj dodatkowe dochody), czy podatek akcyzowy. Możliwe są tu również inne rozwiązania.
Wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych nastąpi również w wyniku rozwoju technologii opartych na Internecie. Już obecnie osoby niepełnosprawne są najlepszym przykładem praktycznego wdrażania telepracy. Obecnie trudno jest jednak wyobrazid sobie narzędzia technologiczne, które w zdecydowany sposób mogą zmienić sytuację osób niepełnosprawnych w perspektywie roku 2030.
Tempo rozwoju technologii informacyjnych powinno pozwolić w kolejnych dwudziestu latach na dokonanie w tej mierze rewolucji oraz wpłynąć na kształt przepisów architektonicznych likwidujących bariery. Przepisy prawne powinny uwzględniać przemiany jakie dokonują się w zakresie nowych technologii, tak aby nowe urządzenia mogły być wykorzystywane dla wzrostu aktywności
niepełnosprawnych na rynku pracy.
W kontekście osób niepełnosprawnych należy również zwrócić uwagę na konieczność ograniczenia liczby wypadków przy pracy (standardy BHP są wystarczające, natomiast nadal problemem jest ich przestrzeganie w miejscach pracy) oraz powszechnego i szybkiego dostępu do nowoczesnych metod rehabilitacji, tak aby nabywane deficyty nie prowadziły do stałego wykluczenia z rynku pracy osób, które uległy wypadkom lub chorobom.
Kluczowy projekt IV.15
: Stworzenie warunków dla wzrostu liczby osób z niepełnosprawnością za trudnionych na otwartym rynku pracy.-
Zwiększenie uczestnictwa w szkolnictwie powszechnym dzieci niepełnosprawnych w stopniu lekkim oraz w dalszej perspektywie w stopniu umiarkowanym (o ile nie będzie to dezorganizowało pracy szkoły).- Zmodernizować system zakładów pracy chronionej poprzez zmianę ich funkcji i zwiększenie roli rehabilitacji i czasowego zatrudnienia (pośrednictwa) przed powrotem osób niepełnosprawnych na otwarty rynek pracy.
-
Zapewnienie powszechnej dostępności do rehabilitacji pozwalającej przyspieszyć powrót na rynek pracy osób czasowo niepełnosprawnych (w wyniku chorób, wypadków komunikacyjnych itp.).- Po audycie dokonać zmian w zakresie finansowania wsparcia zatrudniania osób niepełnosprawnych co zakłada dalszą reformę PFRON.
- Dokonać zmian w świadczeniach rehabilitacyjnych, tak aby w rzeczywisty sposób umożliwiały korzystanie z rehabilitacji.
Projekt służy realizacji decyzji 5 , 9 oraz 10.
Konsultacje społeczne i międzyresortowe Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju >>>
« powrót
